نجوم وفضا

با وجود پایان برنامه شاتل‌های ناسا، سال 2012 چه از طریق فضاپیماهای روباتیک و سرنشین‌دار دولتی و چه خصوصی، سال پر سفری به فضا بوده که با اولین ورود ماموریت باربری صنعت تجاری به ایستگاه فضایی بین‌المللی همراه خواهد بود.

در حالی که چین قصد دارد اولین سکنه جدیدترین آزمایشگاه فضایی خود را به فضا بفرستد، کاوشگرهای جدید ناسا نیز به ماه و سیاره مریخ وارد خواهند شد. سایت «اسپیس» در گزارشی به 12 ماموریت قابل پیش‌بینی سال 2012 اشاره کرده است.

پرتاب اولین فضاپیمای تجاری به ایستگاه فضایی بین‌المللی

در پی پایان برنامه 30 ساله شاتل، ناسا به تشویق شرکت‌های خصوصی برای ساخت فضاپیماهایی پرداخته که قادر به ارسال محموله و سکنه به ایستگاه فضایی هستند.

در سال 2012 اولین نمونه این فضاپیماها از سوی شرکت تجاری اسپیس‌ایکس به سوی ایستگاه فضایی پرتاب خواهد شد. کپسول فضایی دراگون قرار است بر روی موشک فالکون 9 در تاریخ هفت فوریه به سوی آزمایشگاه مداری پرواز کند. چند روز بعد آن و با نزدیک شدن این فضاپیما به ایستگاه، سکنه حاضر در آن با بازوهای روباتیک این فضاپیما را گرفته و در ایستگاه مستقر خواهند شد.

فضاپیمای خصوصی دیگری موسوم به «سیگنوس (Cygnus) ساخت شرکت اوربیتال ساینسس قرار است در ماه مه بر روی موشک تائوروس این شرکت به فضا پرتاب شود.

پرواز فضاپیمای زیر مداری ویرجین گالکتیک

از دیگر عرصه‌های رو به رشد پرواز فضایی تجاری، صنعت گردشگری فضایی زیر مدار زمین است که شرکت ویرجین گالکتیک از پیشتازان آن به شمار می‌رود. این شرکت قرار است در ازای بلیتهای 200 هزار دلاری به انتقال مسافران علاقه‌مند به مدار زیر زمین بپردازد.

فضاپیماهای اسپیس‌شیپ 2 و وایت‌کینگ 2، تا کنون چند پرواز آزمایشی بدون موتور را انجام داده‌اند. زمان اولین پرواز موتوردار آنها هنوز تعیین نشده اما کارشناسان امیدوارند که موتور فضاپیمای اسپیس‌شیپ 2 در سال 2012 روشن شود چرا که گام مهمی در مسیر گردشگری فضایی محسوب می‌شود.

ایستگاه فضایی سرنشین‌دار چین

چین که به یک کشور روبه‌رشد در فضا تبدیل شده، در حال کار بر روی ایستگاه فضایی سرنشین‌دار خود است. در سال جاری این کشور اولین مدل آزمایشی ایستگاه فضایی خود را به فضا فرستاده و اولین ملاقات مداری و ورود به ایستگاه را به خوبی اجرا کرد.

مدل تیانگونگ یک که در اواخر ماه سپتامبر پرتاب شده، هنوز در فضا به سر می‌برد. ماموریت روباتیک شنژو8 در اواخر ماه اکتبر برای ملاقات با این ایستگاه به فضا پرتاب شده و پس از چندین بار دیدار، در ماه نوامبر به سوی زمین بازگشت.

ماموریت‌های ورود به ایستگاه بعدی که این مهارت اساسی برای ساخت یک ایستکاه فضایی را ارتقا خواهد بخشید، شنژو 9 و شنژو 10 خواهند بود که حداقل یکی از آنها سرنشین‌دار است.

ورود کاوشگر گریل ناسا در ماه

ناسا در 10 سپتامبر فضاپیمای 496 میلیون دلاری گریل را در ماموریتی برای نقشه‌برداری از گرانش ماه و آشنایی با سطح داخلی و ساختار ماه به سوی این قمر طبیعی زمین پرتاب کرد.
این کاوشگرهای دوقلو قرار است در روز سال نو میلادی به مقصد خود وارد شوند. آنها برای سه ماه در مدار ماه باقی مانده و میدان گرانشی آن را با سنجش تغییرات ریز در فاصله بین دو کاوشگر پیگیری خواهند کرد.

پرتاب فضاپیمای خورشیدی LightSail-1

LightSail-1 که یک فضاپیمای خورشیدی بدون سرنشین بوده، توسط شرکت پلانتری سوسایتی ساخته شده که با استفاده از پرتوهای خورشیدی با سرعت بیشتری می‌تواند فاصله‌های دورتری را به نسبت نیروی محرکه ستنی طی کند. LightSail-1 اولین فضاپیما از سه آزمایش برنامه‌ریزی شده این فناوری در سال 2012 محسوب می‌شود.

این فضاپیما از سه فضاپیمای مکعبی شکل کوچک تشکیل شده که به چهار بادبان مثلثی مایلار مانند یک بادبادک متصل هستند. این دستگاه برای تامین نیروی خود کاملا بر نور خورشید تکیه دارد.

شروع سفر دوم فضاپیمای داون به مقصد سیارک دوم

کاوشگر داون ناسا که در سال 2007 به فضا پرتاب شده، از ژوئیه 2011 به دور سیارک وستا چرخیده و تصاویر ارزشمندی از آن ارسال کرده است. وستا دومین سیارک بزرگ حاضر در کمربند سیارکی میان سیاره مریخ و مشتری است. در ماه ژوئیه 2011 این فضاپیمای 466 میلیون دلاری قرار است سیارک وستا را به مقصد سیاره کوتوله سرس که بزرگترین جسم آسمانی حاضر در این کمربند سیارکی است، ترک کند. هدف این ماموریت، مطالعه این سنگهای آسمانی برای دستیابی به سرنخهایی از تاریخ منظومه شمسی و شکل‌گیری سیارات است.

ورود مریخ‌نورد کنجکاوی به سطح سیاره مریخ

کاوشگر غول‌پیکر کنجکاوی ناسا که محور مرکزی ماموریت آزمایشگاه علمی مریخ به شمار می‌رود، قرار است در اوائل ماه اوت وارد این سیاره سرخ‌رنگ شود.

کاوشگر 205 میلیارد دلاری ناسا در ماه نوامبر به مقصد مریخ پرتاب شد. کنجکاوی، بزرگترین و پیچیده‌ترین مریخ‌نورد تاکنون است که به 10 ابزار تحقیقاتی علمی برای جست‌وجوی نشانه‌های احتمالی حیات بر روی مریخ مجهز است.

فرود کنجکاوی بسیار پیچیده و بی‌سابقه بوده و قرار است توسط یک جرثقیل آسمانی بر روی سطح مریخ فرود آید.

آزمایشات فرود هواپیمای فضایی دریم‌چیسر

دریم‌چیسر یک هواپیمای فضایی خصوصی شرکت سیرا نوادا است که با هدف انتقال فضانوردان ناسا به ایستگاه فضایی طراحی شده است.

این هواپیما برای این منظور بر روی موشک اطلس پنج سوار خواهد شد اما پیش از آن شرکت سیرا نوادا قصد دارد در تابستان آینده چند پرواز آزمایشی نزدیک به زمین را بر روی دریم‌چیسر انجام دهد.

در اولین پرواز آزمایشی، این هواپیما بر روی فضاپیمای وایت‌نایت دو ویرجین گالکتیک به بالا برده شده و سپس به پائین رها می‌شود تا بتواند بصورت بدون موتور برای آزمایش قابلیت‌های فرود آن در زمین بنشیند.

فرود هواپیمای فضایی سری نیروی هوایی آمریکا

نیروی هوایی آمریکا در حال حاضر یک فضاپیمای جاسوسی سری موسوم به X-37B در مدار دارد که در ماه مارس بر روی یک موشک اطلس پنج به فضا پرتاب شد. اگرچه ماموریت این فضاپیما در ابتدا برای 9 ماه برنامه‌ریزی شده بود، اما انتظار می‌رود که در فرودی سری در اوایل 2012 وارد زمین شود.

احتمال این موضوع نیز وجود درارد که نیروی هوایی یک نسخه دیگر از این فضاپیمای آزمایشی را در سال 2012 به فضا بفرستد. جزئیات زیادی از این خودرو منتشر نشده اما قرار است یک بستر پیش‌ساخت روباتیک طولانی‌مدت برای فعالیت‌های این نیرو در فضا باشد. همچنین محموله X-37B محرمانه باقی مانده است.

نصب ابزارهای جدید در ایستگاه فضایی بین‌المللی

اگرچه ایستگاه فضایی اکنون عملا تکمیل شده اما هنوز به تجهیزات و ابزارهای جدید نیاز دارد. این آزمایشگاه مدارگرد 100 میلیارد دلاری، کار مشترکی از آمریکا، روسیه، سازمان فضایی اروپا، ژاپن و کانادا است.

در می 2012 ،‌ روسیه مدل آزمایشگاه چند منظوره نائوکای خود را به ایستگاه فضایی اضافه خواهد کرد که جایگزین بدنه اتصال پیرس کنونی خواهد شد. در این جایگاه، ابزارهای علمی و محموله‌های مورد نیاز برای اتصال به ایستگاه به همراه نواحی کار و استراحت برای فضانوردان فراهم خواهد شد.

موشک روسی پروتون این اتاقک را به ایستگاه حمل کرده، همچنین بازوی روباتیک اروپا را نیز به این ایستگاه انتقال خواهد داد که به بخش روسی ایستگاه برای کمک به کار در بخش بیرونی ایستگاه متصل خواهد شد.

نقاط عطف کاوش سیاره‌ای

بسیاری از کاوشگرهای روباتیک که اکنون در حال بررسی منظومه شمسی هستند، سال آینده به مراحل برجسته‌تری از کار خود خواهند رسید. برای مثال مدارگرد کاسینی که از سال 2004 در مدار سیاره زحل قرار دارد، سال آینده به کاوش در قمرهای تیتان و انسلدوس و همچنین قمرهای دورتر دیگر در اطراف این سیاره از جمله هلن، میماس، جانوی،‌ پولیدئوس، تلستو، پالین و دیون خواهد پرداخت.

ماموریت مسنجر ناسا نیز که امسال وارد مدار سیاره ناهید شده، به پژوهش نزدیک و دقیق خود از این نزدیکترین سیاره به خورشید ادامه خواهد داد.

ماموریت نیو هورایزن این سازمان نیز که در سال 2006 به فضا پرتاب شده، از سایر فضاپیماهای تاکنون به سیاره پلوتو نزدیکتر خواهد شد. این فضاپیما قرار است در سال 2015 به مقصد خود رسیده و به بررسی سیاره کوتوله پلوتو و قمرهای آن بپردازد. نیو هورایزن اکنون از مدار اورانوس گذشته و تا سال 2014 از مدار نپتون نیز عبور خواهد کرد.

حضور دائمی انسان در فضا

این هدف آن چنان دور به نظر نمی‌رسد؛ چرا که سازندگان ایستگاه فضایی از سال 2000 به انجام این کار مشغول بوده و فضانوردان را برای نگهداری از ایستگاه و انجام آزمایشات علمی به این مدارگرد اعزام کرده‌اند.

با وجود پایان برنامه 30 ساله شاتل ناسا، این سازمان انتقال فضانوردان و محموله‌های تدارکاتی لازم را تا حداقل سال 2020 به ایستگاه فضایی ادامه می‌دهد.

در سال 2012 قرار است 12 فضانورد در چهار ماموریت مختلف به ایستگاه فضایی منتقل شوند. این فضانوردان هر کدام مدت حدود شش ماه را برای تحقیق و کار در فضا در این مدارگرد باقی خواهند ماند.